انفلوانزاواکسن آنفولانزا یک واکسن سالانه است که از ابتلا به آنفولانزا جلوگیری می‌کند. آنفولانزا یک بیماری ویروسی تنفسی است که قدرت سرایت بالایی دارد و به‌راحتی پخش می‌شود. آنفولانزا به عقیده افراد زیادی یکی از بدترین بیماری‌های روتین است که برای چند روز شما را از کار و زندگی می‌اندازد. واکسن آنفولانزا بهترین شانس شما برای این است که امسال آنفولانزا نگیرید.
هرچند واکسن آنفولانزا 100% مؤثر نیست ولی بهترین راه برای فرار از آنفولانزا و معضلات آن است. مرکز پیشگیری از بیماری‌های آمریکا CDC تزریق سالانه واکسن آنفولانزا را برای افراد بالای 6 ماه توصیه می‌کن
آنفولانزا چیست و چه علائمی دارد؟
هرساله میلیون‌ها نفر آنفولانزا می‌گیرند. آنفولانزا یک بیماری تنفسی ویروسی است که خیلی راحت منتشر می‌شود. این بیماری می‌تواند منجر به عوارض جدی به‌خصوص در کودکان، بزرگسالان و افراد با بیماری‌های زمینه‌ای شود. ویروس آنفولانزا هرسال جهش‌های مختلفی دارد و دائماً تغییر می‌کند. به‌این‌علت است که باید هرساله واکسینه شوید. برخی از سویه‌های آنفولانزا خطرناک‌تر از بقیه هستند و حتی می‌توانند منجر به مرگ شوند.
علائم رایج آنفولانزا شامل موارد زیر است:
- تب و لرز
- سرفه
- گلودرد
- آبریزش بینی یا گرفتگی بینی
- درد عضله یا بدن
- سردرد
- احساس خستگی زیاد.
بسیاری از علائم آنفولانزا مشابه علائم کروناست تا حدی که تفاوت آنفولانزا و کرونا گاهی چندان مشخص نیست. در صورت مشاهده علائم سریعا به متخصص داخلی مراجعه کنید.
واکسن آنفولانزا باید هر سال برای جلوگیری از ابتلا به آنفولانزا زده شود.
چرا واکسن آنفولانزا مهم است؟
بیشتر افرادی که به آنفولانزا مبتلا می‌شوند، یک بیماری خفیف دارند. اما آنفولانزا برای برخی از افراد، می‌تواند جدی و حتی کشنده باشد. عوارض جدی ناشی از آنفولانزا بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال، زنان باردار، افراد مسن و کسانی که بیماری‌های مزمن مانند دیابت یا آسم دارند، رخ می‌دهد.
واکسیناسیون هرساله بهترین راه برای کاهش احتمال ابتلا به آنفولانزا است. واکسن آنفلوانزا تنها ایمنی در برابر ویروس را در بدن شما ایجاد می‌کند و خود منجر به بیماری نمی‌شود. به‌خاطر داشته باشید که دریافت واکسن آنفولانزا نه‌تنها از شما بلکه از افراد اطراف شما هم محافظت می‌کند؛ بنابراین وقتی شما و خانواده‌تان واکسینه شوید، به‌سلامت خود و جامعه کمک زیادی می‌کنید.
چرا باید هرساله واکسن آنفولانزا بزنیم؟
ویروس آنفولانزا به‌سرعت تکامل می‌یابند و این به این معناست که واکسن سال گذشته ممکن است از شما در برابر ویروس‌های امسال محافظت نکند. هرساله واکسن‌های جدید آنفولانزا برای مقابله با ویروس آنفلوانزا که به‌سرعت تغییر می‌کنند، ساخته می‌شود.
بعد از ورود واکسن به بدن، سیستم ایمنی بدن شروع به تولید آنتی‌بادی در برابر ویروس می‌کند. اما باگذشت زمان بادی ممکن است سطح آنتی در بدن کاهش یابد. کاهش سطح آنتی‌بادی در کنار تغییر دائمی ویروس آنفولانزا، دو دلیل اصلی برای این است که هرساله باید واکسن آنفولانزا دریافت کنید.
واکسن‌های آنفولانزا فصلی برای حفاظت در برابر ویروس‌هایی طراحی می‌شود که طبق تحقیقات بیشترین میزان شیوع را در فصل شیوع آنفولانزا خواهند داشت. واکسن‌های آنفولانزا برای ایمنی در برابر چند واریانت یا سویه ویروس طراحی می‌شوند. برای مثال همه واکسن‌های موجود در آمریکا واکسن‌های ۴ ظرفیتی هستند، یعنی از فرد در برابر ۴ سویه ویروس آنفولانزا حفاظت می‌کنند.
انواع مختلفی از واکسن‌های آنفولانزا وجود دارد که برای گروه‌های سنی مختلف مناسبند.
انواع واکسن آنفولانزا
انواع مختلفی از واکسن آنفولانزا وجود دارد. توصیه CDC این است که تنها از واکسن‌های دارای مجوز استفاده کنید. در ادامه انواع واکسن‌های آنفولانزا را معرفی می‌کنیم:
واکسن‌های آنفولانزای سه‌ظرفیتی
واکسن‌های سه‌ظرفیتی آنفولانزا در برابر سه نوع ویروس از شما محافظت می‌کنند:
- آنفولانزای A (H1N1)
- آنفولانزای A (H3N2)
- یک ویروس آنفلوانزای B
انواع واکسن‌های سه‌ظرفیتی عبارت‌اند از:
۱. واکسن سه‌ظرفیتی با دوز استاندارد:
اینها واکسن‌های آنفلوانزای تخم‌مرغی هستند که با استفاده از سوزن در عضله بازو تزریق می‌شوند. این واکسن‌ها برای افراد ۱۸ تا ۶۴ سال مناسب هستند.
2. عکس‌های سه‌ظرفیتی دارای ادجوانت (Fluad)
نوع دیگری از واکسن که برای افراد ۶۵ سال به بالا تأیید شده است. این شامل یک ماده به نام ادجوانت است که باعث ایجاد واکنش ایمنی قوی‌تر می‌شود.
واکسن‌های سه ظرفیتی در برابر ۳ واریانت ویروس آنفولانزا ایمنی ایجاد می‌کنند.
واکسن‌های چهار ظرفیتی:
این واکسن‌های آنفولانزا کمی متفاوت هستند زیرا در برابر چهار گونه مختلف ویروس آنفولانزا شامل دو ویروس آنفولانزای A و دو ویروس آنفلوانزای B ایمنی ایجاد می‌کنند. به همین دلیل، این واکسیناسیون می‌تواند حفاظت گسترده‌تری در برابر عفونت ایجاد کند. انواع واکسن‌های چهار ظرفیتی عبارت‌اند از:
۱. واکسن ۴ ظرفیتی با دوز استاندارد:
این واکسن با استفاده از ویروس رشدیافته در تخم‌مرغ تولید می‌شود. این واکسن شامل آفلوریا چهار ظرفیتی، فلوریکس چهار ظرفیتی، فلولاول چهار ظرفیتی و فلوزون چهار ظرفیتی است. واکسن‌های مختلف آنفلوانزا برای استفاده در گروه‌های سنی مختلف طراحی شده‌اند. این چهار واکسن برای افراد با سن ۶ ماه به بالا تأیید شده است. این واکسن‌ها بیشتر در عضله بازو تزریق می‌شوند. تزریق واکسن آفلوریا چهار ظرفیتی با سوزن برای افراد ۶ ماه به بالا و با تزریق جت فقط برای افراد ۱۸ تا ۶۴ سال مجاز است.
2. واکسن آنفلوانزای چهار ظرفیتی مبتنی بر سلول (Flucelvax Quadrivalent):
این واکسن حاوی ویروس رشدیافته در کشت سلولی است و برای افراد ۴ سال به بالا مجاز است. این واکسن فاقد تخم‌مرغ است.
3. واکسن آنفلوانزای چهار ظرفیتی نوترکیب (Flublok Quadrivalent):
واکسنی بدون تخم‌مرغ که برای افراد ۱۸ سال به بالا تأیید شده است. این واکسن برای کسانی مناسب است که حساسیت شدید به تخم‌مرغ دارند.
4. واکسن چهار ظرفیتی آنفولانزا با استفاده از ادجوانت (Fluad Quadrivalent):
ادجوانت ماده ایست که به ایجاد پاسخ ایمنی قوی‌تر کمک می‌کند. این واکسن برای افراد ۶۵ سال به بالا تأیید شده است.
5. واکسن چهار ظرفیتی آنفولانزا با دوز بالا (Fluzone با دوز بالا):
این واکسن حاوی بیشترین دوز آنتی‌ژن است تا پاسخ ایمنی قوی‌تری ایجاد کند. این واکسن برای افراد ۶۵ سال و بالاتر مجاز است.
واکسن‌های آنفولانزای چهار ظرفیتی در برابر ۴ واریانت ویروس آنفولانزا لیمنی ایجاد می‌کنند.
واکسن آنفلوانزای ضعیف شده زنده، اسپری (FluMist Quadrivalent):
این واکسن به‌صورت اسپری بینی است و برای افراد ۲ تا ۴۹ سال تأیید شده است. واکسن ویروس ضعیف شده زنده نباید به افراد باردار، افراد دارای نقص ایمنی و برخی گروه‌های دیگر تزریق شود.
خانم‌های باردار نمی‌توانند از اسپری بینی واکسن آنفولانزا استفاده کنند.
بهترین واکسن آنفولانزا برای سال ۱۴۰۰
توصیه می‌شود که همه‌ی افراد بالای ۶ ماه قبل از فصل شیوع آنفولانزا سال ۱۴۰۰ با استفاده از واکسن‌های موجود واکسینه شوند. دقت داشته باشید که واکسنی را انتخاب کنید که برای بازه سنی شما مناسب باشد.
لازم به ذکر است که واکسن‌های چهار ظرفیتی نسبت به واکسن‌های سه‌ظرفیتی ایمنی گسترده‌تری ایجاد می‌کنند. به گزارش CDC بهترین واکسن‌ها برای فصل شیوع آنفولانزای ۱۴۰۰ شامل واکسن‌های آنفولانزای غیرفعال شده (IIV4)، واکسن آنفولانزای نوترکیب (RIV4) و اسپری بینی واکسن آنفولانزای ویروس زنده تضعیف شده (LAIV4) است. این واکسن‌ها ارجحیتی بر یکدیگر ندارند.
مهم‌ترین چیز این است که همه افراد بالای ۶ ماه با واکسنی مجازی که در دسترسشان است واکسینه شوند. اگر در مورد نوع واکسن یا عوارض و غیره سؤالی دارید بهتر است با پزشک عمومی یا متخصص داخلی مشورت کنید.
همه‌ی افراد از ۶ ماه به بالا می‌توانند واکسن آنفولانزا درافت کنند.
چه کسانی باید واکسن آنفولانزا را دریافت کنند؟
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها CDC توصیه می‌کند که افراد بالای 6 ماه هرساله واکسن آنفلوانزا را دریافت کنند، خصوصاً افرادی که در معرض خطر ابتلا به عوارض مربوط به آنفولانزا هستند و کسانی که ازاین‌قبیل افراد مراقبت می‌کنند یا با آنها زندگی می‌کنند، مانند کارکنان مراقبت‌های بهداشتی.
افراد زیر باید هرساله واکسن دریافت شود:
- آسم (حتی اگر خفیف یا کنترل شده باشد) یا سایر بیماری‌های ریوی
- مشکلات مغزی، نخاعی یا اختلالات عصبی؛ مانند سکته مغزی، صرع، ناتوانی ذهنی، دیستروفی عضلانی، فلج مغزی یا ضایعه نخاعی
- دیابت و سایر اختلالات غدد درون‌ریز
- صرع
- مشکلات کلیوی
- بیماری‌های قلبی
- اختلال و بیماری کبدی
- اختلالات متابولیکی (مانند اختلالات متابولیکی ارثی و اختلالات میتوکندری)
- چاقی مفرط (BMI بالاتر از 40)
- بیماری سلول داسی‌شکل و سایر اختلالات خونی
- سیستم ایمنی ضعیف به دلیل بیماری‌های خاص یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی.
خطر ابتلا به عوارض مربوط به آنفولانزا در افراد زیر بیشتر است:
- افراد بالای ۵۰ سال یا جوان‌تر از ۲ سال
- زنان باردار
- افراد بومی هندی آمریکایی یا آلاسکا
چه کسانی نباید واکسن آنفولانزا را دریافت کنند؟
افرادی که:
- طی شش هفته پس از دریافت واکسن آنفلوانزا درگذشته به سندرم گیلن باره مبتلا شدند.
- افرادی که درگذشته واکنش شدیدی به واکسن آنفلوانزا نشان داده‌اند.
- افرادی که به هر یک از اجزای واکسن آنفولانزا حساسیت شدید داشته باشند.
واکسن آنفولانزای اسپری بینی فقط در بزرگسالان سالم و جوان که باردار نیستند قابل‌استفاده است و در افراد زیر ممنوع است:
- زنان باردار
- افراد ۵۰ ساله و بالاتر
- کسانی که به دلیل بیماری یا برخی از درمان‌ها، سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشند
- افرادی که درگیر بیماری‌های مزمن هستند مانند دیابت، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های ریوی از جمله آسم
- بیمارانی که مشکل عضلانی یا عصبی دارند که می‌تواند باعث مشکلات تنفسی یا بلع شود (مانند صرع یا فلج مغزی)
- افرادی که با افراد دارای سیستم ایمنی بسیار ضعیف در تماس هستند.
واکسن آنفولانزا برای کودکان بالای ۶ ماه ضرری ندارد.
برنامه تزریق واکسن آنفولانزا به چه صورت است؟
واکسن آنفولانزا برای کودکان ۶ ماه تا ۱۸ سال:
- کودکان ۶ ماهه تا ۸ ساله که در یک سال گذشته کمتر از ۲ دوز واکسن دریافت کرده‌اند یا سابقه واکسیناسیون مشخصی ندارند: ۲ دوز جداگانه بافاصله حداقل ۴ هفته.
- کودکان ۶ ماهه تا ۸ ساله که در یک‌ساله گذشته حداقل ۲ دوز واکسن دریافت کرده‌اند: یک دوز سالانه
- برای همه افراد ۹ سال و بالای ۹ سال: ۱ دوز سالانه
سنین ۱۹ سال به بالا: یک دوز سالانه
عوارض واکسن آنفولانزا چیست؟
عوارض جانبی واکسن آنفولانزا معمولاً خفیف هستند و در عرض چند روز از بین می‌روند. عوارض آنفولانزا ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد، تورم یا قرمزی در محل تزریق
- سردرد
- دردهای عضلانی
- تب
- معده درد.
عوارض جانبی جدی ناشی از واکسن آنفولانزا بسیار نادر است. مانند هر دارویی، احتمال بسیار کمی وجود دارد که واکسن آنفلوانزا واکنش جدی ایجاد کند. اگر علائم زیر را تجربه کردید، فوراً باید به مراکز درمانی یا پزشک مراجعه کنید:
- تب بالا
- تغییر در رفتار و هوشیاری
- کهیر یا راش‌ها و ضایعات پوستی منتشره
- گرفتگی و خشونت صدا و مشکلات تنفسی مانند سختی تنفس
- ضربان قلب بالا
- ضعف شدید بدنی با رنگ‌پریدگی
- احساس گیجی و خستگی
- تورم اطراف چشم‌ها و لب ها
- سندرم گیلن باره با علائم فلج بالارونده ناشی از گرفتاری اعصاب محیطی
- شوک انافیلاکسی.
به‌خاطر داشته باشید که تزریق واکسن آنفولانزا بسیار ایمن‌تر از بیماری آنفولانزا است.
اگر بعد از تزریق واکسن هرگونه عوارض جانبی را تجربه کردید با پزشک عمومی یا متخصص داخلی تماس بگیرید.
در صورت مشاهده عوارض بعد از تزریق واکسن آنفولانزا باید به پزشک مراجعه کنید.
سؤالات متداول شما
در این قسمت از مطلب سعی کرده‌ایم به سؤال‌های پرتکرار شما در مورد واکسن آنفولانزا جواب بدهیم. تا انتهای این بخش با ما همراه باشید.
واکسن آنفولانزا تأثیری روی ابتلا به کرونا دارد؟
در حال حاضر شواهدی مبنی بر افزایش یا کاهش خطر ابتلا به کرونا در اثر دریافت واکسن آنفولانزا موجود نیست. واکسن آنفولانزا باعث ایجاد ایمنی در برابر کرونا نمی‌شود.
علائم کرونا و آنفولانزا چه تفاوتی با هم دارند؟
ازآنجایی‌که کرونا و آنفولانزا هر دو سیستم تنفسی را درگیر می‌کند، بسیاری از علائم این دو بیماری مشابه هم هستند. برای مثال تب و سرفه هر دو از علائم شایع هر دو بیماری هستند. باتوجه‌به میزان بالاتر خطر بیماری کرونا، پزشکان هم در صورت وجود علائم مشترک توصیه می‌کنند که فرض را بر کرونا بگذاریم و احتیاط‌های لازم در مورد کرونا را انجام بدهیم.
به‌محض مشاهده علائم مشترک آنفولانزا و کرونا به متخصص داخلی مراجعه کنید و با تجویز پزشک تست‌های تشخیصی کرونا را انجام بدهید.
چه زمان باید واکسن آنفولانزا بزنیم؟
ماه سپتامبر تا اکتبر یعنی از ۱۰ شهریور تا ۱۰ آبان بهترین زمان برای واکسیناسیون آنفولانزا است. واکسن آنفولانزا بلافاصله باعث ایجاد ایمنی در بدن نمی‌شود. حدود ۲ هفته زمان لازم است تا سیستم ایمنی بدن به واکسن واکنش نشان دهد.
واکسن آنفولانزا چقدر مؤثر است؟
در ابتدای مطلب هم گفتیم که ویروس آنفولانزا هرساله تغییرات زیادی دارد و تعدادی واریانت جدید هرساله تولید می‌شود. اما واکسن‌های کرونا سه یا چهار واریانت که بیشترین شیوع را دارند را پوشش می‌دهد. اگر واریانت آنفولانزای شیوع یافته با واریانت‌های واکسن یکی باشند، حدود ۴۰ تا ۶۰% ایمنی ایجاد می‌شود.
البته شدت علائم در افرادی که به آنفولانزا مبتلا می‌شوند، خفیف‌تر خواهد بود. به‌هرحال مطمئن باشید که ارزش این دارد که واکسن بزنید.
شواهد نشان می‌دهد که دریافت واکسن آنفولانزا میزان ابتلا و مرگ ناشی از آنفولانزا را به میزان زیادی کاهش می‌دهد.
امسال کدام واکسن‌های آنفولانزا موجود هستند؟
به گزارش CDC واکسن‌های موجود برای فصل شیوع آنفولانزای 1400 شامل واکسن‌های آنفولانزای غیرفعال شده چهار ظرفیتی (IIV4s)، واکسن آنفولانزای نوترکیب (RIV4) و اسپری بینی واکسن آنفولانزای ویروس زنده تضعیف شده (LAIV4) است. این واکسن‌ها ارجحیتی بر یکدیگر ندارند. توصیه CDC این است که واکسن مجازی که در دسترستان هست را تزریق کنید. درصد زیادی از واکسن‌هایی که به کشور وارد می‌شوند از نوع واکسن آنفولانزای هلندی و واکسن آنفولانزای فرانسوی هستند. البته واکسن آنفولانزای هلندی درصد بیشتری را در بازار ایران دارد. اما به این دقت کنید که طبق توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی بهترین واکسن در دسترس‌ترین واکسن است.
از آنجایی که واردات واکسن آنفولانزا به کشور محدود است، اولویت تزریق با خانم‌ها باردار، کودکان، افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مثل آسم و دیابت است. پس اگر واقعاً نیازی به تزریق واکسن ندارید، این واکسن‌ها را در اختیار افرادی قرار بدهید که نیاز بیشتری به تزریق واکسن دارند.
افرادی که حساسیت به تخم دارند می‌توانند واکسن آنفولانزا بزنند؟
گاهی می‌بینیم که توصیه می‌شود افرادی که به تخم‌مرغ حساسیت دارند، نباید واکسن آنفولانزا بزنند. بااین‌حال، کالج آلرژی، آسم و ایمونولوژی آمریکا می‌گوید این واکسن حاوی مقدار کمی پروتئین تخم‌مرغ است که بعید است در افرادی که به تخم‌مرغ حساسیت دارند واکنش آلرژیک ایجاد کند. اگر حساسیت شدید به تخم‌مرغ دارید (خطر شوک آنافیلاکسی)، قبل از گرفتن واکسن آنفولانزا با پزشک خود صحبت کنید. علاوه بر این واکسن‌هایی وجود دارند که فاقد تخم‌مرغ هستند و برای استفاده افراد با حساسیت شدید به تخم‌مرغ طراحی شده‌اند.
کودکان هم می‌توانند واکسن آنفولانزا بزنند؟
بله؛ کودکان بالای ۶ ماه می‌توانند واکسن آنفولانزا بزنند. البته در زمان انتخاب نوع واکسن به بازه سنی مجاز آن دقت کنید. برخی واکسن‌ها مانند واکسن نوترکیب برای افراد بالای ۱۸ سال مناسب است.
آیا خانم‌ها باردار و شیرده می‌توانند واکسن آنفولانزا بزنند؟
بله؛ تزریق واکسن آنفولانزا برای خانم‌های باردار در هیچ دوره‌ای از بارداری مانعی ندارد. البته اسپری بینی واکسن آنفولانزا نباید برای خانم‌های باردار استفاده شود. همچنین خانم‌های شیرده هم می‌توانند واکسن آنفولانزا را دریافت کنند.
محل تزریق واکسن آنفولانزا کجاست؟
تزریق واکسن آنفولانزا در بسیار کلینیک‌ها و مطب پزشکان انجام می‌شود. این تزریق روی بازو انجام می‌شود. تنها برخی از انواع واکسن به‌صورت تزریق جت هستند. تزریق جت نوعی تزریق است که بدون سوزن و از روی پوست انجام می‌شود.